Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Zygomycota, rzędu Mucorales, rodziny Mucoraceae
Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj
Wprowadzenie
Grzyby z gromady Zygomycota tworzą dobrze rozwiniętą grzybnię komórczakową lub podzieloną przegrodami. Jej ściany zawierają chitynę wraz z chitozanem lub glukozaminą.
Grzyby te rozmnażają się bezpłciowo (wegetatywnie) przez endogenne sporangiospory (mitospory) funkcjonujące jako konidia lub przez prawdziwe konidia. Wynikiem procesu płciowego, gametangiogamii typu zygogamii jest utworzenie zygospory (mejospory). W procesie tym kopulują dwa gametangia jednakowe morfologicznie, ale różne fizjologicznie. Przezimowana zygospora po mejozie kiełkuje, tworząc strzępkę grzybni z osadzonym na wierzchołku sporangium, identycznym morfologicznie ze sporangium stadium mitosporowego.
Gromada Zygomycota skupia 11 rzędów, spośród których dla potrzeb niniejszego przewodnika wybrano tylko rząd Mucorales.
Przedstawiciele rzędu Mucorales mają grzybnię dobrze rozwiniętą, zwykle coenocytyczną (komórczakową) i eukarpiczną z wyodrębnioną częścią generatywną i wegetatywną zróżnicowaną na długie lub krótkie strzępki, ryzoidy albo stolony. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się przez zarodniki sporangialne (mitospory), uwalniane po pęknięciu sporangiów umiejscowionych na szczycie trzonka. Skutkiem procesu płciowego, zygogamii, jest zygospora powstająca po połączeniu się dwóch różnoimiennych strzępek, wytworzeniu zygoforu i suspensoru. Po okresie spoczynku, zygospora kiełkuje, tworzy trzonek ze szczytowym sporangium zawierającym liczne (50-100 tys.), jednoimienne zarodniki haploidalne (mitospory). U wszystkich przedstawicieli tego rzędu z tych zarodników wyrasta stzępka, nigdy nie tworzą się zarodniki pływkowe.
|
 |
 |
Sporangia z sporangiosporami Mucor sp. |
Grzyby z rzędu Mucorales należą do powszechnie wyodrębnianych organizmów z gleby, powietrza i zamierających części roślin. Są one grzybami wyjątkowo szybko rosnącymi. Większość z nich jest słabymi pasożytami.
Warunkami sprzyjającymi rozwojowi patogenów z rzędu Mucorales są wysoka wilgotność i temperatura powietrza oraz obecność dojrzałych organów roślin ze świeżymi ranami będącymi jedynym miejscem ich wnikania.
Patogeny z rzędu Mucorales zimują w postaci zarówno zygospor, jak i grzybni w glebie, resztkach roślin lub na przechowywanych organach.
Spośród grzybów z rzędu Mucorales największe znaczenie gospodarcze mają przedstawiciele rodzajów Mucor i Rhizopus. Wyróżnić je można na podstawie następującego klucza:
1. |
Trzonki sporangialne odchodzą po kilka z szyjki chwytników lub są przedłużeniem strzępek; rozłogi liczne ......................... Rhizopus |
2. |
Trzonki sporangialne odchodzą pojedynczo z powietrznych lub substratowych strzępek wegetatywnych ................................ Mucor. |
Przedstawiciele rzędu Mucorales są słabymi pasożytami uszkadzającymi przechowywane lub transportowane organy roślin. Gatunki z rodzaju Rhizopus powodują miękkie gnicie m. in. truskawek, jeżyn, jabłek i innych owoców. Niektórzy przedstawiciele rodzajów Mucor i Rhizopus porażają przechowywane nasiona.
 |
 |
Organy roślin zainfekowane przez grzyby z rodzaju Mucor |
Ochrona płodów roślin przed patogenami z rzędu Mucorales polega głównie na utrzymaniu czystości i właściwych warunków w przechowalniach oraz zapobieganiu powstawania uszkodzeń organów rośliny.
Cel ćwiczenia
1. |
Poznanie objawów chorobowych i etiologicznych występujących na jabłkach, nasionach i owocach winorośli porażonych grzybami z rodzajów Mucor i Rhizopus. |
Materiał
Jabłka, nasiona pszenicy lub kukurydzy oraz owoce winorośli zasiedlone przez grzyby z rodzajów Mucor i Rhizopus.
Ćwiczenie
1. |
Narysuj i opisz objawy chorobowe jabłek, nasion pszenicy lub kukurydzy oraz owoców winorośli porażonych grzybami z rodzajów Mucor i Rhizopus. Oceń charakter występujących zgnilizn, tj. określ czy są to zgnilizny mokre, czy suche? Określ zapach towarzyszący tym zgniliznom. |
2. |
Używając igły preparacyjnej i wykorzystując mikroskop stereoskopowy pobierz z zainfekowanych części roślin po 2-4 pojedynczych strzępek, przenieś je do kropli kwasu mlekowego i przygotuj preparat. Narysuj i opisz cechy morfologiczne wyodrębnionych grzybów obserwując je pod mikroskopem świetlnym. Zwróć uwagę na cechy diagnostyczne grzybów z rzędu Mucorales przedstawione w kluczu podanym wcześniej. Na podstawie tych cech określ przynależność wyodrębnionych grzybów do rodzaju. |
Pytania i zadania
1. |
Wskutek jakiego oddziaływania grzyby z rodzajów Mucor i Rhizopus powodują zgnilizny zasiedlonych organów roślin? |
2. |
Jakie enzymy tworzą grzyby z rodzajów Mucor i Rhizopus? |
3. |
W jakich warunkach temperaturowo-wilgotnościowych powinno się przechowywać owoce, aby ochronić je przed porażeniem przez grzyby z rodzajów Mucor i Rhizopus? Dlaczego organy roślin zaleca się przed właściwym przechowywaniem utrzymywać w temperaturze 25-30oC i 90% wilgotności przez 10-14 dni? |
4. |
Poznaj cykl życiowy Rhizopus sp. |